Επίσκεψη του Crime & Media Lab στα σχολεία των γυναικείων φυλακών Θήβας (8-6-2022)

γράφει η Αγγελική Καρδαρά,

Δρ. Τμήματος ΕΜΜΕ ΕΚΠΑ, Φιλόλογος, Τακτική Επιστημονική Συνεργάτιδα ΚΕ.Μ.Ε.,

Συγγραφέας-Εισηγήτρια & Εκπαιδεύτρια E-Learning ΕΚΠΑ

Στο πλαίσιο των επιστημονικών δράσεων του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος, με Επιστημονικά Υπεύθυνη την Δρα Αγγελική Καρδαρά, πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη στα σχολεία του Καταστήματος Κράτησης Γυναικών Ελεώνα Θήβας, την Τετάρτη 8 Ιουνίου 2022. Αρχικά παρουσιάσθηκε το έργο του Lab, αλλά και του τρόπου προσέγγισης από τα ΜΜΕ καίριων ζητημάτων που αφορούν τον χώρο των φυλακών και ειδικότερα της εκπαίδευσης. Στη συνέχεια έλαβε χώρα μία πολύ ενδιαφέρουσα και εκτενής συζήτηση με τον Διευθυντή Εκπαιδευτικών Μονάδων ΚΚΓΕΘ, Νίκο Αρμένη, με εκπαιδευτικούς και με μία αντιπροσωπεία των έγκλειστων μαθητριών. Τα θέματα που αναδείχθηκαν από τη συζήτηση είναι φλέγοντα και θα διερευνηθούν σε βάθος από την Ομάδα Εργασίας στο Lab μας, τόσο στο πλαίσιο της αρθρογραφίας μας όσο και μέσα από δράσεις που δρομολογούνται από Σεπτέμβριο, δεδομένου ότι ένας από τους θεμελιώδεις στόχους μας είναι να υπάρξει μία «γέφυρα επικοινωνίας» με τις γυναίκες που φοιτούν στα σχολεία των φυλακών, προκειμένου να ενημερωθεί το ευρύ κοινό για τον σημαίνοντα ρόλο της εκπαίδευσης πίσω από τα κάγκελα, αλλά και να ενισχυθεί η εκπαίδευση η οποία κρίνουμε σημαντικό να απευθύνεται όχι μόνο σε ένα μέρος αλλά στην πλειοψηφία των κρατουμένων που επιθυμούν να εκπαιδευτούν, αποκτώντας πολύτιμα εφόδια και δεξιότητες για το μέλλον.

Η εκπαίδευση αποτελεί ένα «παράθυρο ελευθερίας» για τον έγκλειστο πληθυσμό και -το σπουδαιότερο-ανοίγει τον «δρόμο» στη σκέψη, στην έκφραση συναισθημάτων, στην προσωπική και συλλογική εξέλιξη, διευρύνoντας τους γνωστικούς και πνευματικούς ορίζοντες των ατόμων, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν βιώσει άλλες εμπειρίες πέραν των παράνομων και εγκληματικών δραστηριοτήτων. Η καταγραφή ιστοριών ζωής γυναικών που μας μίλησαν για την πορεία τους από την ελεύθερη κοινωνία στη φυλακή αποκαλύπτει τα φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στη ρίζα τους, ώστε συνάνθρωποί μας που στερούνται ενός υποστηρικτικού οικογενειακού πλαισίου και παράλληλα διατρέχουν υψηλούς παράγοντες κινδύνου εμπλοκής με τον ποινικό νόμο, να προστατευθούν για να μη βρεθούν στους κόλπους της παρανομίας και στη συνέχεια στις φυλακές. Μεταξύ των ζητημάτων που οφείλουμε να εξετάσουμε και σε ερευνητικό επίπεδο είναι ο αναλφαβητισμός, η χρήση ουσιών στην εφηβεία και η σύγκρουση με τον ποινικό νόμο σε πολύ νεαρές ηλικίες, ο κοινωνικός στιγματισμός των φυλακισμένων γυναικών που, όπως οι ίδιες εμφατικά, δηλώνουν, υφίστανται «διπλή» τιμωρία και εντός και εκτός φυλακής αναγκαζόμενες να δώσουν σκληρούς αγώνες για την αποδοχή και την επανένταξή τους στην κοινωνία.

Επίσης, το μέλλον αυτών των γυναικών όταν αποφυλακισθούν, ώστε να μην επιστρέψουν στη φυλακή, πρέπει να μας απασχολήσει εντόνως και συγκεκριμένες δράσεις για τις γυναίκες αποφυλακισμένες είναι αναγκαίο να λάβουν χώρα, προκειμένου να υποστηριχθούν τόσο οι ίδιες, όσο και τα παιδιά τους. Σύμφωνα με όσα δήλωσαν οι γυναίκες με τις οποίες συνομιλήσαμε, σε πολλές περιπτώσεις αισθάνονται «χαμένες» όταν βρίσκονται ξανά εκτός φυλακής, χωρίς οικονομική υποστήριξη, χωρίς σταθερή εργασία, σπίτι, με συνέπεια αρκετές να «χτυπούν» και πάλι την πόρτα του κακοποιητή τους, του βιαστή, του εμπόρου… και να επιστρέφουν στους δρόμους της παρανομίας και τελικά πίσω από τη φυλακή.

Μία εξαιρετικά σημαντική παράμετρος που αναμφίβολα πρέπει να απασχολήσει την Πολιτεία μας, την επιστημονική κοινότητα και τα ΜΜΕ, είναι η πορεία ζωής των ανήλικων τέκνων των φυλακισμένων γυναικών, που  μεγαλώνουν σε ιδρύματα, σε φίλους φίλων…, επωμιζόμενα το τεράστιο βάρος και τις δυσμενέστατες επιπτώσεις για ένα αδίκημα/ένα έγκλημα που τα ίδια δεν διέπραξαν. Τα παιδιά αυτών των γυναικών βιώνουν σε πολλαπλά επίπεδα την απόρριψη και τον κοινωνικό στιγματισμό, μεγαλώνουν χωρίς το χάδι και τη φροντίδα της μάνας, ενώ οι εικόνες ζωής και τα βιώματά τους είναι πολύ σκληρά και δεν συνάδουν με την παιδική τους ηλικία. Επομένως, αυτά τα παιδιά πρέπει να προστατευθούν και να υποστηριχθούν από την οργανωμένη Πολιτεία, για να μη βρεθούν στις φυλακές και τα ίδια! Η κοινωνική ευθύνη είναι μεγάλη και δεν πρέπει να την αποποιηθούμε.

To Crime & Media Lab ευχαριστεί θερμά:

• Τον Διευθυντή Εκπαιδευτικών Μονάδων ΚΚΓΕΘ, Νίκο Αρμένη, το έργο του οποίου στις φυλακές είναι αξιέπαινο και αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις κρατούμενες αλλά και για την ευρύτερη κοινωνία. Ο τρόπος προσέγγισης των έγκλειστων μαθητριών τόσο σε εκπαιδευτικό, όσο και σε ανθρώπινο επίπεδο, με τα μηνύματα που τους περνάει για το πώς μπορούν να αλλάξουν την πορεία της ζωής τους είναι αξιοθαύμαστος και δίνει και σε εμάς, εκτός φυλακής, δύναμη για τη συνέχεια.
• Το σύνολο των εκπαιδευτικών που καταθέτουν ψυχή, καθημερινά, σε έναν διαρκή και σκληρό αγώνα, πίσω από τα κάγκελα. Των εκπαιδευτικών που δεν απορρίπτουν, που αγκαλιάζουν και δείχνουν δημιουργικές διεξόδους σε γυναίκες που νιώθουν ότι έχασαν τον «δρόμο της ζωής» και σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα θα βρεθούν ξανά στην κοινωνία.
• Το propago.gr και τον δημοσιογράφο – ασκ. δικηγόρο – νομικό σύμβουλο Σπύρο Χαριτάτο για την αποδοχή της πρότασης του Lab και την όλη υποστήριξη της δράσης μας, καθώς και για όλες όσες ακολουθήσουν για το συγκεκριμένο θέμα, όπως και για την εξαιρετική παρουσίασή του στις κρατούμενες μαθήτριες που αντλήσαν δύναμη από τα λόγια του.
• Τις εκπαιδευόμενες του Crime & Media Lab, Μαρία-Δήμητρα Μισυρλή, νομικό, ΜΔΕ Εγκληματολογίας, φοιτήτρια Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας και Ελένα Φώτου, πτυχιούχο Τμήματος «Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ» ΑΠΘ, μεταπτυχιακή φοιτήτρια του ΠΜΣ «Εγκληματολογίας» Παντείου Πανεπιστημίου, για τις αξιόλογες μελέτες τους για την εκπαίδευση και για το θέατρο στη φυλακή, στο Crime & Media Lab, που αποτελούν πλέον σημείο αναφοράς για την επιστημονική έρευνα, όπως και για τις πολύ ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις τους στις κρατούμενες μαθήτριες.
• Τις μαθήτριες των σχολείων του ΚΚΓΕΘ που μας υποδέχτηκαν στο σχολείο τους και μοιράστηκαν μαζί μας τις δύσκολες εμπειρίες ζωής τους, τη πορεία τους από την κοινωνία στη φυλακή, τις δαιδαλώδεις διαδρομές τους και βέβαια τις πολύ θετικές επιδράσεις της εκπαίδευσης στην προσωπικότητά τους.

Ολοκληρώνοντας, αξίζει να υπογραμμισθεί ότι η εκπαίδευση στις φυλακές «γεννά» ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον για τις γυναίκες που θα επιστρέψουν στην κοινωνία. Ωστόσο, για να επιτευχθούν οι σημαντικοί στόχοι πρέπει το εκπαιδευτικό έργο να ενισχυθεί από την Πολιτεία μας. Θα κλείσω με την έκκληση των έγκλειστων μαθητριών να ξεκινήσουν το σχολείο τους τον Σεπτέμβριο και όχι τον Δεκέμβριο και να υποστηριχθούν σε όλα τα επίπεδα με την αποφυλάκισή τους ώστε να έχουν μία ουσιαστική ευκαιρία για να μην επιστρέψουν στις φυλακές.

Το Crime & Media Lab συνεχίζει τις δραστηριότητές του με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη που αντλήσαμε από το έργο ψυχής των εκπαιδευτικών των φυλακών αλλά και από τις ανάγκες του έγκλειστου πληθυσμού για εκπαίδευση. Η επένδυση στην παιδεία και στην εκπαίδευση, εντός και εκτός φυλακής, είναι ο δρόμος ελευθερίας και ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον και θα αγωνιστούμε για αυτό!