'
'7ο Συνέδριο της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας/ΕΚΕ, με θέμα: «Κοινωνίες μετά την κρίση, κοινωνίες χωρίς κρίση;»
Αθήνα, 23-25 Σεπτεμβρίου 2020 (διαδικτυακή διοργάνωση)
Εισήγηση με τίτλο: «Σωματικοί και βιωματικοί (απ)εγκλεισμοί του υποκειμένου. Η περίπτωση σύριων προσφυγισσών στην Ελλάδα» από το ερευνητικό έργο σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών – ΕΚΚΕ & και το Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος
Ιωάννα Τσίγκανου, Διευθύντρια Ερευνών, ΕΚΚΕ
Αναστασία Χαλκιά, Διδάσκουσα, ΕΚΠΑ/Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Μάρθα Λεμπέση, Κοινωνιολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.)
Περίληψη
Με την εισήγησή μας επιθυμούμε να συμβάλλουμε στον προβληματισμό γύρω από τη σχέση βιώματος και γυναικείου σώματος στη βάση δεδομένων από πρόσφατη ποιοτική έρευνα την οποία εκπονούμε σε πληθυσμό γυναικών προσφυγισσών από τη Συρία. Τα δεδομένα μας βοηθούν να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς με τους οποίους το βίωμα όχι μόνο εγκιβωτίζεται στο σώμα αλλά και αναδύεται αξιοποιώντας εκφραστικά (expressive), εργαλειακά (instrumental) και συμβολικά (symbolic) μέσα. Μας βοηθούν επίσης να κατανοήσουμε τη “γυναικεία φύση” και θέση εντός της γενικότερης προσφυγικής εμπειρίας. Επιπρόσθετα, τα δεδομένα της έρευνάς μας υποδεικνύουν τους τρόπους με τους οποίους το γυναικείο σώμα εγκολπώνει κοινωνικά βιώματα και ρόλους, ενσωματώνει αλλά και ανθίσταται σε κυρίαρχες κοινωνικές πρακτικές, ως αυτόνομο ερευνητικό υποκείμενο. Με αυτόν τον τρόπο αποκαλύπτει μοναδικές πληροφορίες στην ερευνήτρια για το κοινωνικό συγκείμενο σε ακραίες κοινωνικές καταστάσεις και συνθήκες όπως είναι η επιβολή της βίας του πολέμου. Ο πόλεμος φαίνεται πως ενεργοποιεί και απελευθερώνει ενστικτώδεις συμπεριφορές οι οποίες ούτε τυχαίες, ούτε ανεξάρτητες από την επιβολή της ανδρικής ‘ισχύος’ είναι. Ερμηνεύοντας τις σωματικές υποστασιοποιήσεις των κοινωνικών βιωμάτων των ερωτώμενων γυναικών του πληθυσμού μας μπορέσαμε να ιχνηλατήσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια παραστάσεις και αναπαραστάσεις για τον κοινωνικό ρόλο της γυναίκας στην αναπαραγωγική διαδικασία καθώς και όψεις ανδρικής επικυριαρχίας που συνήθως εντοπίζονται σε κοινωνικά ‘άβατα’, σε περιοχές της κοινωνικής πραγματικότητας αλλά και της γνώσης ‘περίκλειστες’ (ενδεικτικά, βιωμένες καταστάσεις ποικίλλων βιασμών και παραβιάσεων). Εν κατακλείδι η ερευνητική μας εμπειρία καταδεικνύει ότι οι πολιτισμικές διαστάσεις της ‘διάκρισης κατά φύλο’, δείχνουν περισσότερο αυτά που ενώνουν παρά όσα χωρίζουν πολιτισμικά διαφοροποιημένους πληθυσμούς.
