'
'
To Κέντρο Μελέτης του εγκλήματος (Κ.Ε.Μ.Ε) σε συνεργασία με το Northeastern University of Boston (Η.Π.Α) και το Organized Crime Observatory (OCO, Γενεύη) εκπονούν μελέτη ευρείας κλίμακας σχετικά με το ελληνικό χρέος και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Στόχος της έρευνας είναι να καταγραφούν οι επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής κρίσης και των μνημονιακών πολιτικών σε θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και να καταδειχθούν περιπτώσεις θεσμικής διαφθοράς στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης.
Από μεθοδολογική σκοπιά, η έρευνα είναι βιβλιογραφική και συνάμα έρευνα πεδίου καθώς συμπεριλαμβάνει συνεντεύξεις και μελέτες περιπτώσεων. Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από ερευνητές που δρουν υπό την καθοδήγηση και επίβλεψη του καθηγητή Εγκληματολογίας και Ποινικής Δικαιοσύνης Ν. Πασσά. Η μελέτη καλύπτει παραβιάσεις δικαιωμάτων που αφορούν στον τομέα της Δικαιοσύνης, της Εκπαίδευσης, της Εργασίας, της Ιδιοκτησίας, της Οικονομικής ελευθερίας, του Περιβάλλοντος, της Υγείας, της Φορολογίας, των Συνταξεων και των Φυλακων.
Συγκεκριμένα, η Μαρία- Δήμητρα Παπαδάκη μελετά τις επιπτώσεις της κρίσης στο δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη. Η Μαρία- Δήμητρα, ερευνώντας τις αλλαγές που έλαβαν χώρα στα χρόνια της κρίσης στα δικαστικά έξοδα, στους μισθούς και στις συντάξεις, εξετάζει πώς ο συνδυασμός τωναλλαγών αυτών επηρέασε τηδυνατότητα πρόσβασης των πολιτών στη δικαιοσύνη. Στόχος της μελέτης της είναι να επισημάνει ότι αρκετοί πολίτες λόγω της οικονομικής δυσχέρειας και των υψηλών δικαστικών δαπανών αδυνατούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, καθώς επίσης και να προτείνει κάποιες λύσεις για την αντιμετώπιση τουπροβλήματος αυτού.Στο ίδιο πλαίσιο, η Αγγελική Γιαννάκη εξετάζει την επίδραση των μέτρων της λιτότητας στην προστασία του δικαιώματος πρόσβασης στη Δικαιοσύνη. Προς το σκοπό αυτό, η Αγγελική ερευνά αφενός το βαθμό στον οποίο επετεύχθησαν οι ποσοτικοί στόχοι των μεταρρυθμίσεων και αφετέρου τη συμβατότητα τους με τη πλήρη και αποτελεσματική δικαστική προστασία, μελετώντας τις μνημονιακές επιταγές, τα συναφή εθνικά νομοθετήματα, τη σχετική νομολογία αλλά και στατιστικά στοιχεία που αφορούν στη λειτουργία του ελληνικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Επιπλέον, δεδομένου ότι ο θεσμός της νομικής βοήθειας αποτελεί τον κατεξοχήν θεσμό που διασφαλίζει την πρόσβαση των οικονομικώς αδυνατών στη δικαιοσύνη, καταγράφονται από την Αθανασία Λιονάτου ζητήματα δυσλειτουργίας και προβληματικής διάρθρωσης του θεσμού της νομικής βοήθειαςκατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης.
Η Αθανασία Λιονάτου, εξετάζει τις αλλαγές που επέφεραν οι μνημονιακές επιταγές στον τομέα της Εκπαίδευσης. Ειδικότερα, ερευνώνται και καταγράφονται οι αλλαγές στη μισθολογική και εργασιακή εξέλιξη των δασκάλων, τα ζητήματα υποχρηματοδότησης της εκπαίδευσης και της έρευνας, καθώς επίσης και το φαινόμενο υποσιτισμού των παιδιών στα σχολεία. Η μελέτη αποσκοπεί στο να αναδείξει την αλληλεπίδραση των ζητημάτων αυτών που οδηγούνβαθμιαία στηνυπόσκαψη του δικαιώματος στη δημόσια Εκπαίδευση.
Η Αθανασία Καλαφάτη, ασχολείται με τις επιπτώσεις της κρίσηςστα Εργασιακά, στην Ανεργία, στη Μετανάστευση και στην Οικονομία. Όσον αφορά τις επιπτώσεις στα εργασιακά και την ανεργία καταγράφονται οι μνημονιακές μεταρρυθμίσεις που αφορούν στην εργατικήνομοθεσία καθώς και οι επιπτώσεις αυτών στιςεργασιακές σχέσεις. Γίνεται αναφορά στις λανθασμένες προβλέψεις του ΔΝΤ για την ανεργία στηνΕλλάδα, επισημαίνονται οι επιπτώσεις της κρίσης σε μισθούς και ανεργία βάση στατιστικών στοιχείων της Εurostat, γίνεται συγκριτική ανάλυση των μισθών και των μειώσεων τους στις χώρες υπό καθεστώς μνημονίων και αναζητούνται στατιστικά στοιχεία σχετικά με το ποιες κοινωνικές ομάδες επηρεάστηκαν περισσότερο από την κρίση στην Ελλάδα.
Αναφορικά με τη μετανάστευση, αναζητούνται πληροφορίες σχετικά με την μετανάστευση των Ελλήνων στο εξωτερικό, το φαινόμενο του brain-drain και των επιπτώσεων του στο δημογραφικό και στην προοπτική οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας. Τονίζεται τέλος, η ανάγκη υιοθέτησης πολιτικών ομαλής ένταξης των μεταναστών στη χώρα.
Αναφορικά με τις δημοσιονομικές/οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, γίνεται επισκόπηση των συνθηκών της ελληνικής οικονομίας πριν την κρίση, αναφέρονται οι λανθασμένες πολιτικές διαχείρισής της και γίνεται αναφορά στις θεσμικές αδυναμίες της Ευρωζώνης και στην ιδιορρυθμία του ελληνικού δημόσιου χρέους. Επισημαίνονται επίσης οι αρνητικές επιδράσεις από το διεθνές περιβάλλον στην προοπτική ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας και η ανάγκη αλλαγής πολιτικής.
Η Χριστιάνα Αβαρλή, μελετά το δικαίωμα στην Ιδιοκτησία το οποίο τυγχάνει αφενός, συνταγματικής κατοχύρωσης στο άρθρο 17 του Συντάγματος κι αφετέρου, υπερεθνικής προστασίας στο άρθρο 1 του 1ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, καταδεικνύεται ότι το εν λόγω δικαίωμα παραβιάζεται συστηματικά δεδομένης της δυσβάσταχτης φορολογίας που επιβάλλεται στην ιδιοκτησία καθ’υπόδειξην των μνημονιακών επιταγών. Ο ΕΝΦΙΑ, η νομοθεσία επί της προστασίας της πρώτης κατοικίας για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά καθώς και το κίνημα «δεν κληρονομώ» αποτελούν τις βασικότερες εκφάνσεις του δικαιώματος στην ιδιοκτησία και αναλύονται διεξοδικά στην παρούσα μελέτη.
Η Παναγιώτα Βλάχου, ερευνά τη συμβατότητα ή μη των μνημονιακών ρυθμίσεων με το Σύνταγμα της χώρας μας, την ΕΣΔΑ και τα λοιπά διεθνή κείμενα. Η έρευνα είναι τόσο βιβλιογραφική όσο και νομολογιακή. Όσον αφορά στην τυπική συνταγματικότητα των Μνημονίων η πλειοψηφία τωνσυγγραφέων υποστηρίζει ότι έχει παραβιαστεί το Σύνταγμα κατά την ψήφιση των Μνημονίων, ενώ υπάρχουν και ορισμένες αντίθετες απόψεις. Όσον αφορά στην ουσιαστική αντισυνταγματικότητα των Μνημονίων, υποστηρίζεται ότι έχει παραβιαστεί πλήθος συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην περιουσία, το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση, το δικαίωμα στην εργασία,κ.ά. Η ελληνική νομολογία άλλοτε διαγιγνώσκει αντισυνταγματικότητα των Μνημονίων και άλλοτε όχι, χωρίς να υπάρχει μια σταθερή γραμμή. Πάντως, παρ’ όλη την αρχική διστακτικότητα των ελληνικών δικαστηρίων κατά τα πρώτα χρόνια των μνημονιακών ρυθμίσεων διαβλέπεται μια αλλαγή κατευθύνσεως, κυρίως λόγω των συνεχόμενων περικοπών των εισοδημάτων των πολιτών. Το ΕΔΔΑ έχει κρίνει ότι τα ελληνικά Μνημόνια δεν παραβιάζουν την ΕΣΔΑ, παρά το γεγονός πως για άλλες χώρες που υποφέρουν από την ίδια οικονομική κρίση έχει διαγνώσει παραβίαση άρθρων της ΕΣΔΑ. Η Παναγιώτα μελετά ακόμη τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στο Περιβάλλον. Αρχικά, τόσο από τη βιβλιογραφία όσο και από τα στατιστικάστοιχεία που έχει δημοσιεύσει η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία και η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία, η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει σε μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ελλάδα, κυρίως λόγω της μείωσης των αυτοκινήτων και το «κλείσιμο» πολλών βιομηχανιών λόγω της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, η αύξηση στην τιμή του πετρελαίου θέρμανσης οδήγησε τους Έλληνες στην χρήση σομπών και το κάψιμο υλικών, τα οποία δημιούργησαν τοξικό νέφος στις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Το νέφος αυτό ήταν βλαβερό για την υγεία των κατοίκων των πόλεων αυτών και μπορούσε να προκαλέσει μέχρι και καρκίνο. Από την άλλη πλευρά, η ευρωπαϊκή αλλά και η ελληνική πολιτική έχουν ως προτεραιότητα την οικονομική ανάπτυξη εις βάρος του περιβάλλοντος. Έτσι, έχουν ψηφιστεί διατάξεις που διευκολύνουν τις επενδύσεις χωρίς να λαμβάνουν υπόψην τις επιπτώσεις που μπορούν να έχουν αυτές στο περιβάλλον.
Η Χριστιάνα Αβαρλή και η Αθανασία Λιονάτου σε συνεργασία, προβαίνουν σε εκτεταμένη ανάλυση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στο ζωτικής σημασίας δικάιωμα στην Υγεία. Η έρευνα επικεντρώνεται στον περιορισμό πρόσβασης του συνόλου του πληθυσμού στις υπηρεσίες υγείας, στην έλλειψη ιατροφαρμακευτικών υποδομών, στη μείωση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού καθώς και στις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχική υγεία. Τέλος, ειδική μνεία γίνεται στα κοινωνικά ιατρεία, τα οποία αποτελούν απότοκο της κρίσης και προσφέρουν πρωτοβάθμια ιατροφαρμακευτική φροντίδα σε ανασφάλιστους, άπορους και άνεργους πολίτες.
Η Μαρία Ζαρωτιάδου προβαίνει σε εκτενή καταγραφή και ιστορική εξέλιξη του εν γένει Φορολογικού συστήματος της Ελλάδας, εστιάζοντας στο χρονικό πλαίσιο 1981-2018. Η καταγραφή αναφέρεται σε θεμελιώδεις αλλαγές, διορθώσεις και αφαιρέσεις φορολογικών νομοσχεδίων, στην εξέταση ειδικών φόρων όπως ο ΦΠΑ και ο ΕΝΦΙΑ καθώς και στον αντίκτυπο που είχαν αυτές οι αλλαγές και ανακατατάξεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Η ιστορική αναδρομή στο φορολογικό σύστημα της χώρας, εμπεριέχει όλες τις κοινωνικές ομάδες που επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα από την εφαρμογή της φορολογίας.
Η Ιωάννα Χαραλάμπους με τη Σοφία Αλεξοπούλου επικεντρώθηκαν στις συνέπειες της κρίσης στη ζωή και τα δικαιώματα των συνταξιούχων. Εξετάζουν περικοπές συντάξεων, επιμήκυνση χρόνων εργασίας, φορολογικές αυξήσεις και μείωση του αφορολόγητου εισοδήματος, περικοπές στον τομέα της υγείας και παραβιάσεις των δικαιωμάτων κοινωνικής προστασίας και αξιοπρέπειας.
Ο Μανώλης Καρούσος αναλύει προβλήματα και προκλήσεις της οικονομικής κρίσης σε σχέση με τις φυλακές, εξετάζει το βαθμό στον οποίο οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν ευρωπαϊκά και άλλα διεθνή νομικά πλαίσια προς την αποτελεσματική προστασία των δικαιωμάτων των κρατουμένων, και διερευνά πιθανές λύσεις.
Το ερευνητικό έργο είναι εν εξελίξει από τον Σεπτέμβριο του 2018 και αναμένεται σύντομα η δημοσίευση των αποτελεσμάτων του.