“Επανορθωτική δικαιοσύνη (restorative justice) ως μέσον επίτευξης της κοινωνικής ειρήνης” του Καθ. Α. Μαγγανά

#CriminologicalFiles

#επίκαιρα ζητήματα

Επανορθωτική δικαιοσύνη
(restorative justice) ως μέσον επίτευξης
της κοινωνικής ειρήνης[1]

________________________________________________________________________________

ΑΝΤΩΝΗΣ Δ.ΜΑΓΓΑΝΑΣ

ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

 

Κατά περιοδικά διαστήματα, η έγκριτη Επιθεώρηση της Σχολής Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου του Montréal Criminologie εκδίδει ένα τεύχος με γενικότερο ενδιαφέρον. Πρόκειται για τεύχη «σταθμούς» όπου συνεργάζονται τα μεγαλύτερα ονόματα της εγκληματολογικής επιστήμης. Μπορούμε να αναφέρουμε, ενδεικτικά, το τεύχος το αφιερωμένο στη Συγκριτική Εγκληματολογία προς τιμήν του D. Szabo[2] και εκείνο που αφορούσε στις νέες «γνώσεις» στην Εγκληματολογία[3].

Στην κατηγορία αυτή υπάγεται και το υπό έρευνα τεύχος[4] το οποίο είναι αφιερωμένο στην επανορθωτική ή «αποκαταστατική» δικαιοσύνη (restorative justice). Μετά την αποτυχία του αμιγούς τιμωρητικού συστήματος και την αδυναμία εκείνου που στηρίζεται στην επανένταξη (réhabilitation) να λάβει υπ’ όψιν το θύμα μιας εγκληματικής πράξης, εμφανίσθηκε στο προσκήνιο το πρότυπο που στοχεύει στην επανόρθωση και αποκατάσταση με απώτερο σκοπό την επαναφορά της κοινωνικής ειρήνης, η οποία διαταράχθηκε από το «έγκλημα».

Από πρώτη άποψη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι, μεταξύ των τριών στόχων της ποινής ήτοι της τιμωρίας, της επανένταξης και της επανόρθωσης, η τελευταία φαίνεται να πλεονεκτεί ως προς το ότι, όχι μόνον είναι πιο «ανθρώπινη», αλλά εστιάζει και σε μία πιο πολύπλευρη και συνολική απάντηση στο εγκληματικό φαινόμενο. Εκτός του ότι ο δράστης αναγνωρίζει το «σφάλμα» του, πράγμα που αφ’ εαυτού αποτελεί μεγάλη ικανοποίηση για το θύμα, υπευθυνοποιείται, επιπλέον, εφόσον υποχρεούται, έστω και συμβολικά μερικές φορές, να αποκαταστήσει τη βλάβη που προξένησε η συμπεριφορά του.

Το σύστημα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, όπως λειτουργεί σήμερα, φθίνει υπό την έννοια ότι υπερτονίζεται ο στόχος της τιμωρίας, λειτουργεί επιλεκτικά εις βάρος των λιγότερο ευνοημένων κοινωνικών στρωμάτων, συνεπάγεται μεγάλες αργοπορίες και έχει προκαλέσει έναν ανεξέλεγκτο υπερπληθυσμό στις φυλακές.

Είναι, όμως, εφικτή και πραγματοποιήσιμη η επανορθωτική δικαιοσύνη και σε τομείς εκτός της δικαιοσύνης για ανηλίκους; Πρέπει από την αρχή να τονισθεί ότι, μέσα στην έννοια αυτή περιλαμβάνονται και μέτρα που δεν στοχεύουν, αποκλειστικά, στην επανόρθωση με τη στενή της έννοια. Κοινωφελής εργασία, αλλαγή συμπεριφοράς, συμφιλίωση, κάθε ένα από αυτά τα μέτρα έχει τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες του, τόσο στην εφαρμογή όσο και στα αποτελέσματά του.

Στις μέρες μας, περισσότερα από 150 προγράμματα συμφιλίωσης μεταξύ θύματος και δράστη λειτουργούν στις ΗΠΑ και τον Καναδά[5] και η Ευρώπη ακολουθεί με γοργούς ρυθμούς. Παρόλα αυτά, η επανορθωτική δικαιοσύνη παραμένει, ακόμη, οριακή στις συγκεκριμένες εφαρμογές της, έχει συμπέσει με μία παράλληλη σκλήρυνση της θέσης του τιμωρητικού προτύπου και είναι χαρακωμένη μέσα στα πλαίσια της δικαιοσύνης για ανηλίκους.

 

___________________________________________________________

[1] Πηγή: ΠοινΔικ 2000, 553 επ. & Α., Μαγγανάς (2004). Το Εγκληματικό φαινόμενο στην πράξη, Αθήνα: εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, https://www.nb.org/greek/to-egklimatiko-fainomeno-stin-praxi.html

[2] Revenue Criminologie, La criminology compare, (1992), Montreal, PUM.

[3] Revenue Criminologie, Nouvelles connaissances et nouvelles questions en Criminologie, (1992) Montréal, PUM.

[4] Revenue Criminologie, La justice réparatrice, (1999) 32 No 1 Montréal, PUM.

[5] M. Jacoud, L. Walgrave, Editorial στο τεύχος υπό παρουσίαση.

 

Μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρο το κείμενο του Καθηγητή με τίτλο “Επανορθωτική δικαιοσύνη (restorative justice) ως μέσον επίτευξης της κοινωνικής ειρήνης” σε αρχείο μορφής .pdf πατώντας πάνω στην κάτωθι φωτογραφία.

Add Comment